Ngày 21 tháng 8 năm 2025, Ban Biên tập Champa.one có nhận câu hỏi từ một độc giả tại tỉnh Ninh Thuận (Khánh Hòa) [xin giấu tên]. Câu hỏi như sau: "Trong thời gian vừa qua tôi có nhận thông tin từ một người bạn ở California cho rằng Ts. Putra Podam đã sang Mỹ để lao động và học tập, sau đó xin ở lại bên Mỹ. Nhưng đến nay phía Mỹ không chấp thuận đơn xin thường trú nhân của Ts.Putra Podam. Thời gian vừa qua tôi cũng nghe Ts.Putra Podam đã bay đến Malaysia để liên hệ công việc và sẽ thường trú tại Malaysia. Tôi gửi câu hỏi này tới BBT Champa.one trả lời giùm, bởi tôi quan tâm đến Ts.Putra Podam. Dù sao Putra Podam là một trí thức Chăm. Sự sắp rời khỏi California của Putra Podam có liên quan gì đến tình hình xã hội Chăm tại VN hay không?"

Thành Thanh Dải bị cáo buộc cung cấp hộ chiếu Vương quốc Champa G.I.E bất hợp pháp cho cộng đồng người Thượng đang tị nạn tại Thái Lan. Hành động này nhằm giúp họ củng cố hồ sơ xin tị nạn, nhưng các chuyên gia pháp lý và nhân đạo cảnh báo có thể dẫn đến bị bắt giữ, trục xuất hoặc từ chối quy chế tị nạn. Ông Thành Thanh Dải còn tuyên truyền rằng người Thượng là cựu thần dân Champa cổ, nay là “chủ nhân” của Chính phủ lưu vong Champa G.I.E, nhằm tạo hình ảnh quyền lực giả tạo và từ đó rao bán hộ chiếu Champa G.I.E cho người Thượng tị nạn, tự nhận là “giấy tờ quốc tế” giúp họ củng cố hồ sơ tị nạn.

Theo ghi nhận, thời gian gần đây, một nhóm tín đồ Cham Bani cực đoan do Tiến sĩ Thành Phần đứng đầu đã gửi đơn kiến nghị đến các cơ quan Trung ương và địa phương, yêu sách đòi: 1. Công nhận “Tôn giáo Bani” như một tôn giáo độc lập; 2. Thành lập một tổ chức tôn giáo mang tên “Hội đồng Liên Chùa Bani” để quản lý và điều hành hoạt động tôn giáo Cham Bani. Động thái này đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng Cham, bởi thực tế, Bani không phải là một tôn giáo mà Bani chỉ mang ngữ nghĩa của tín đồ tôn thờ Allah hay liên quan đến Islam chính thống giáo. Người Cham sử dụng thuật ngữ Bani như nghĩa Muslim. Từ Bani không chỉ những người Cham tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận sử dụng mà còn người Cham Islam tại vùng Nam bộ dùng, cũng như người Muslim trên thế giới.

Trong thời gian gần đây, dư luận trong cộng đồng Chăm xuất hiện nhiều tranh cãi xung quanh việc ông Thành Thanh Dải tự xưng là Thủ tướng “Chính phủ Champa G.I.E” và coi mình là một trí thức tinh hoa của dân tộc Chăm. Những tuyên bố này nhanh chóng gây ra nhiều ý kiến trái chiều, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh pháp lý và thực tiễn xã hội hiện nay.

Katip Từ Công Tấn, người Chăm thôn Thành Tín (Cuah Patih). Ông là một tín đồ Chăm Bani có học vấn, có kiến thức uyên thâm về tôn giáo Agama Awal (Hồi giáo dòng Awal). Ông hiểu biết chữ Bani (chữ Ả Rập), chữ Jawi Cham (Chữ Jawi Chăm theo hệ thống Ả Rập), chữ Srah (chữ Thrah Champa). Ngoài ra ông cũng tìm hiểu và so sánh Thiên kinh Koran (bản chính thống) và Thiên kinh Koran (bản chép tay truyền từ đời này sang đời khác của hệ thống giáo sĩ (Acar) Chăm Bani (Chăm theo đạo). Hiện nay, Katip Từ Công Tấn đang thuyết giáo (khutbah) chủ tồn tôn giáo, tín ngưỡng, văn hóa và đức tin cho tín đồ giáo sĩ (Acar) Chăm Bani. “[Chúng tôi trân trọng cảm ơn Sở Dân tộc, Tôn giáo tỉnh Khánh Hòa đã xem xét ‘Đơn xin hoạt động tôn giáo’ của chúng tôi. Về tên gọi của tổ chức, chúng tôi có thể thay đổi để phù hợp với bản chất thực tại - đoàn kết, bình an và tiến bộ. Trên tinh thần đó, chúng tôi đề nghị lấy tên gọi mới là Ban đại diện Bani Chánh thống giáo Khánh Hòa.”] (Trích nguyên văn lời đề nghị của Katip Từ Công Tấn)

Trong thời gian qua, Ban Biên Tập Champa.one nhận được nhiều ý kiến từ cộng đồng Chăm về việc ông Thành Thanh Dải tuyên bố thành lập “Chính phủ G.I.E Vương quốc Champa Viễn Xứ” và tự gán cho mình các chức danh: “Tộc trưởng”, “Viện trưởng”, “Hiệu trưởng”, “Chủ tịch”, “Thủ tướng”. Đặc biệt, ông còn khẳng định rằng chủ thể hợp pháp của Chính phủ này là toàn thể thần dân Chăm viễn xứ và hải ngoại. Tuy nhiên, thực tế cho thấy: Đại hội Bangsa Champa 2018 tại Malaysia mà ông thường viện dẫn, chỉ có sự tham gia của một nhóm nhỏ, không thể coi là đại diện chính danh cho toàn thể cộng đồng Chăm toàn cầu. Nghị quyết của sự kiện đó, nếu có, chỉ mang tính nội bộ, hoàn toàn không đủ cơ sở pháp lý quốc tế để tuyên bố đại diện cho cả một dân tộc. Ngay cả những tổ chức uy tín ở hải ngoại như IOC Champa tại Hoa Kỳ - từng nhiều lần tham dự các phiên họp Liên Hợp Quốc - cũng chỉ được công nhận là đại diện cho chính tổ chức của họ, chứ không bao giờ nhân danh toàn thể dân tộc Chăm. Đây là nguyên tắc pháp lý quốc tế tối thiểu mà bất cứ ai tự nhận mình là “nhà chính trị” đều phải hiểu.

Trong cộng đồng Chăm, cái tên Lượng Hữu Phú đang dấy lên nhiều tranh cãi. Xuất thân từ làng Chăm Phước Nhơn (Ninh Thuận), từng công tác tại Viện Kỹ thuật Biển TP. Hồ Chí Minh trước khi sang Úc du học, Lượng Hữu Phú không chọn con đường cống hiến học thuật hay phát triển cộng đồng, mà lại lao vào một cuộc phiêu lưu chính trị đầy ảo tưởng.

Trong những ngày qua, Ban Biên Tập Báo Điện Tử Champa.one đã nhận được một số phát ngôn công khai từ phía ông Thành Thanh Dải (tự xưng Thủ tướng Champa), trong đó có những lời cáo buộc nặng nề và xúc phạm cá nhân liên quan đến hoạt động báo chí của Champa.one

Trong đời sống văn hóa - tôn giáo của người Chăm, Bani là một tín ngưỡng đặc thù, hình thành từ sự tiếp biến giữa Hồi giáo (Islam) và các yếu tố bản địa. Qua nhiều thế kỷ, Bani đã phát triển hệ thống nghi lễ riêng, vừa lưu giữ bản sắc Chăm, vừa phản ánh dấu ấn của Islam. Hiện nay, Bani và Islam được pháp luật Việt Nam công nhận là hai tổ chức tôn giáo độc lập, mỗi tổ chức có hiến chương, tôn chỉ, mục đích riêng. Việc sử dụng tên gọi “Hồi giáo Bani” hay “Bani” không làm thay đổi bản chất truyền thống. Nhà nước không chủ trương gộp Bani vào Islam chính thống, nhưng cũng không chấp nhận việc bóp méo lịch sử để tách rời Bani khỏi nguồn gốc Hồi giáo.

Ban Biên Tập Báo Điện tử Champa (Champa.one) đã nhận thư của ông Thành Thảo, tự giới thiệu xuất thân từ làng Cham Phước Nhơn (Ninh Thuận - Khánh Hòa). Ông Thành Thảo đặc nghi vấn tính hợp pháp liên quan bằng Thạc sỹ (1993) và bằng Tiến sỹ (1997) của Thành Thanh Dải (Thành Đài). Ban Biên Tập Báo Điện tử Champa, chuyển thắc mắc của ông Thành Thảo đến Bộ Giáo dục và Khoa học Ukraine (Ministry of Education and Science of Ukraine) để xác minh tính hợp pháp của hai hồ sơ trên. Ban Biên Tập Báo Điện tử Champa, đã nhận Email trả lời từ Ministry of Education and Science of Ukraine và chuyển bản dịch sang Việt ngữ như sau: