![]() Harei Patom Mbaok là tiếng lòng vang lên giữa rừng thiêng nước độc, nơi hiểm nguy luôn rình rập, là biểu tượng tinh thần bất diệt của những chiến sĩ Fulro. Ra đời tại chiến khu Mondulkiri, Campuchia, giáp Tây Nguyên Việt Nam, bài hát phản ánh bi kịch cá nhân và lịch sử của cộng đồng Cham, đồng thời kết nối những trái tim xa cách qua giai điệu man mác và ca từ giản dị. Nỗi nhớ nhà, nỗi đau chia lìa, và khát vọng sum họp hòa quyện trong từng nốt nhạc, biến âm nhạc thành sợi dây gắn kết cộng đồng. |
![]() Chỉ còn vài tuần nữa, cộng đồng người dân tộc bản địa Việt Nam tại Hoa Kỳ sẽ tổ chức lễ kỷ niệm trọng thể 61 năm cuộc vùng lên của FULRO Champa đánh chiếm Buôn Ama Thuột và toàn lãnh thổ Tây Nguyên vào ngày 20/9/1964. Đây là dịp để tưởng nhớ quá khứ bi tráng, tôn vinh lòng dũng cảm của người Thượng (Montagnard, Cao nguyên Trung phần - The Central Highlands hay Cao Nguyên Vijaya) và người Cham vùng đồng bằng, đồng thời tri ân các chí sĩ FULRO đã hy sinh vì lý tưởng dân tộc, khát vọng tự do và quyền tự quyết của các dân tộc thiểu số Việt Nam. Cuộc vùng lên ngày 20/9/1964 tại Buôn Ma Thuột là một trong những sự kiện quan trọng trong lịch sử đấu tranh của FULRO. Rạng sáng hôm đó, hàng nghìn chiến binh người Thượng cùng lực lượng FULRO Cham từ các vùng đồng bằng và thị xã đồng loạt đứng lên, chiếm các cơ sở quân sự trọng yếu. Dân làng mang gậy gộc, giáo mác tiếp ứng, dựng rào chắn trên các con đường. Lá cờ FULRO bay phấp phới giữa sương sớm, biểu tượng cho niềm tin và khát vọng tự do của các dân tộc thiểu số. |
![]() Người Cham, thần dân của Vương quốc Champa, mang trong mình hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh, xây dựng và bảo vệ bản sắc dân tộc. Champa từng làm chủ miền Trung Việt Nam, là trung tâm thương mại, văn hóa và chính trị sôi động kết nối với nhiều nền văn minh châu Á và Đông Nam Á. Những giá trị này hình thành hệ thống nông nghiệp, kiến trúc, kinh tế biển và nghệ thuật đặc trưng, tạo nền tảng cho bản sắc Cham tồn tại đến ngày nay. Sau khi Champa suy vong năm 1832 mất hoàn toàn phía Nam Panduranga qua cuộc Nam tiến của chúa Nguyễn, và tiếp tục mất Nam Bàn (Tiểu quốc Jarai hay Cao Nguyên Vijaya hay 5 tỉnh Tây Nguyên vào năm 1954) qua cuộc Tây tiến của Ngô Đình Diệm, cộng đồng Cham và thần dân Champa bắt đầu hòa nhập vào xã hội Việt Nam. Họ tham gia các hoạt động kinh tế, chính trị và xã hội, đồng thời giữ gìn ngôn ngữ, phong tục, lễ hội và các giá trị văn hóa truyền thống, làm cầu nối văn hóa và lịch sử giữa quá khứ và hiện tại. Sự hiện hữu này thể hiện khả năng thích nghi, đồng thời củng cố vị thế của người Cham trong xã hội đa dạng và phong phú của Việt Nam. |
![]() Trong khói lửa chiến tranh Đông Dương và Campuchia cuối thế kỷ XX, những chí sĩ Fulro Cham đã ngã xuống, để lại một chương bi tráng trong lịch sử dân tộc. Họ vừa là chiến sĩ, vừa là biểu tượng của khát vọng tự quyết, của tinh thần kiên trung trước nghịch cảnh, nhưng suốt nhiều thập niên bị lãng quên trong im lặng. |
![]() Trong những năm tháng lịch sử đầy biến động của miền Trung Việt Nam, khi bom đạn, đói nghèo và chia cắt bủa vây từng ngôi làng, đã xuất hiện những con người lặng lẽ hiến dâng cả đời mình cho dân tộc. Một trong những tên tuổi ấy là Huỳnh Ngọc Sắn – nhà giáo, nhà thơ, nhà đấu tranh Cham. Ông bước vào lịch sử không phải bằng hào quang của một vị tướng, mà bằng lý tưởng sắt son, bằng ngọn lửa trung thành với cội nguồn dân tộc. Dù ra đi trong lặng lẽ, ông vẫn để lại di sản tinh thần sâu đậm, sống mãi trong ký ức cộng đồng. Khởi nguồn từ lòng yêu nước Sinh ra tại Mỹ Nghiệp, Phan Rang, Huỳnh Ngọc Sắn (Ja Mrang) sớm hấp thụ tinh thần và ý thức hệ dân tộc. Ông rời quê hương để gia nhập tổ chức FULRO tại Campuchia, nơi ông hợp tác với các lãnh đạo như Trung tướng Lekosem, Y Bham Enuol,... trong hoạch định chiến lược và tổ chức các chiến dịch nhằm bảo vệ quyền lợi cộng đồng Cham cũng như các dân tộc thiểu số Nam Trung Bộ. |
![]() Xuất thân từ làng Cham Phú Nhuận – Phan Rang (Panrang), nhạc sĩ Ama Nhân là một trong những gương mặt tiêu biểu đã cống hiến trọn đời cho âm nhạc Cham và âm nhạc Việt Nam. Tốt nghiệp Khoa Sáng tác – Nhạc viện TP. Hồ Chí Minh, ông trở thành Hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam đầu tiên của tỉnh Ninh Thuận, ghi dấu mốc quan trọng cho sự hiện diện của người Cham trong đời sống âm nhạc chuyên nghiệp cả nước. Tên tuổi của ông bắt đầu được công chúng biết đến rộng rãi từ nhạc phẩm “Làng Chăm ơn Bác” – tác phẩm đầu tiên khẳng định vị trí của ông trong dòng chảy âm nhạc cách mạng, vừa mang âm hưởng dân tộc Cham vừa chan chứa tình cảm với đất nước. Sau đó, nhiều nhạc phẩm khác tiếp tục định hình phong cách riêng, gắn liền với âm nhạc Cham, vừa hiện đại vừa giàu bản sắc. |
![]() Gs.Ts. Ahmad Fauzi bin Ismail sinh ra trong cộng đồng Cham Campuchia (gốc Cham Panduranga), trải qua tuổi thơ đầy biến động do chiến tranh Đông Dương. Sau năm 1975, ông cùng gia đình sang Malaysia tị nạn, nơi bắt đầu hành trình học tập và trưởng thành trong môi trường giáo dục tiên tiến. Dù sống lâu năm ở nước ngoài, ông vẫn nói được tiếng Cham và giữ ý thức dân tộc sâu sắc, đặc biệt khi nhắc đến lịch sử và văn hóa Champa. Ông cũng là một nhà khoa học có tầm ảnh hưởng lớn trong cộng đồng học thuật Malaysia cũng như trên trường quốc tế. |
![]() Làng Cham Văn Lâm (palei Rem - ꨚꨤꨬ ꨣꨮꩌ ) - vùng đất từng sản sinh nhiều nhân vật lịch sử tiêu biểu của dân tộc Cham - ngày nay là nơi cộng đồng Cham sống hòa hợp, cộng hưởng cùng các nhánh Hồi giáo như Cham Agama Islam và Cham Agama Awal (cả hai nhánh đều thuộc dòng Sunni và tôn thờ Đấng Tối Cao Allah), trong Danh mục Ban Tôn giáo Chính phủ ghi: "Hồi giáo", nhằm để gọi hai nhánh Hồi giáo khác nhau người Cham thường gọi: "Cham Islam" và "Cham Bani". Trong bối cảnh ấy, Imam Phú Minh Mạng được biết đến như một chức sắc tôn giáo uy tín, là điểm tựa tinh thần và biểu tượng gương mẫu được cộng đồng tin tưởng. Imam Phú Minh Mạng, hiện là đại biểu Hội đồng nhân dân xã, Ủy viên Ban Chấp hành Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani tỉnh Ninh Thuận (Khánh Hòa), đồng thời là thành viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh. |
![]() Trong không khí hân hoan chuẩn bị đón mừng tháng Ramadan (Ramawan), cộng đồng Cham Islam tại Seattle vừa chính thức khởi công xây dựng Nhà Cộng đồng Cham Islam (Cham Community Center – CCC), một dự án được ấp ủ suốt gần một thập kỷ. Seattle – trung tâm kinh tế và văn hóa lớn của bang Washington – là nơi hội tụ nhiều cộng đồng nhập cư, nổi bật với sự đa dạng tôn giáo và sắc tộc. Tại South Seattle, người Cham Islam đã định cư nhiều thập niên, vừa hòa nhập, vừa gìn giữ bản sắc. Công trình CCC vì thế không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, mà còn là biểu tượng khẳng định sự hiện diện bền vững của cộng đồng Cham tại thành phố đa sắc màu này. |
![]() Tại làng Cham Bani Lương Tri (Cham theo Agama Awal, còn gọi Cham Hồi giáo sơ khai, hay Cham tiền Islam,...), nơi đây lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Cham, nghệ nhân Thuận Ngọc Vũ Linh đã mở lớp dạy trống Gi-nang (Gineng - ꨈꨪꨗꨮꩃ ) hoàn toàn miễn phí, thu hút hơn 10 em học sinh và thanh thiếu niên yêu âm nhạc truyền thống. Hoạt động này giúp thế hệ trẻ trực tiếp trải nghiệm, học hỏi và gắn kết với di sản âm nhạc của cộng đồng, đồng thời chuẩn bị cho các lễ hội truyền thống quan trọng, tiêu biểu là Lễ hội Rija Nagar (Raja Nagar) [ꨣꨪꨎ ꨗꨈꩉ] |