Trong khói lửa chiến tranh Đông Dương và Campuchia cuối thế kỷ XX, những chí sĩ Fulro Cham đã ngã xuống, để lại một chương bi tráng trong lịch sử dân tộc. Họ vừa là chiến sĩ, vừa là biểu tượng của khát vọng tự quyết, của tinh thần kiên trung trước nghịch cảnh, nhưng suốt nhiều thập niên bị lãng quên trong im lặng.
* Một thế hệ trong khói lửa
Fulro – Mặt trận Thống nhất Đấu tranh của các Sắc tộc bị Áp bức – là tổ chức chính trị – vũ trang đa thành phần. Với nhiều thanh niên Cham, đây không chỉ là phong trào vũ trang, mà là nơi gửi gắm niềm tin rằng dân tộc mình sẽ không bị đồng hóa và quên lãng.
Sau Tết Mậu Thân 1968, một bộ phận Fulro, trong đó có đông đảo người Cham, rời Tây Nguyên sang Campuchia tiếp tục con đường kháng chiến. Nhưng chặng đường này đầy máu lửa: bị kẹp giữa các thế lực chính trị khu vực, thiếu hậu cần, thiếu bảo vệ quốc tế, lực lượng dần tan rã. Đến năm 1985, theo Asia Times, trong số hàng ngàn người tham gia ban đầu, chỉ còn vài trăm sống sót.
* Bi tráng của một thế hệ
Trong số những người ngã xuống, gần 50 là chiến sĩ Cham, phần lớn còn ở độ tuổi đôi mươi, nhiều người đang theo học tại giảng đường đại học. Họ đã từ bỏ tri thức, từ bỏ tuổi xuân để khoác trên vai lý tưởng tự quyết.
Sự hy sinh ấy mang đậm tính bi tráng. Nó bi vì họ ra đi khi tuổi đời còn quá trẻ, chưa kịp sống trọn một đời bình dị; nhưng cũng tráng, bởi họ dấn thân trên con đường gian khó nhất, chấp nhận đánh đổi tương lai để bảo vệ sự tồn vong và phẩm giá của dân tộc Cham. Bi và tráng hòa quyện, tạo nên một biểu tượng vừa đau thương vừa kiêu hãnh, khắc họa một thế hệ đi vào lịch sử không bằng chức tước hay danh phận, mà bằng máu xương và lòng trung thành bất khuất với lý tưởng dân tộc.
* Giá trị lịch sử và thông điệp hiện tại
Sự tồn tại và hy sinh của Fulro Cham, dù còn nhiều tranh cãi dưới lăng kính chính trị, vẫn để lại giá trị lịch sử không thể phủ nhận. Họ nhắc nhở rằng khát vọng tự quyết của dân tộc Cham chưa bao giờ tắt, rằng một dân tộc có thể mất nước nhưng vẫn tồn tại nếu còn giữ được tinh thần tự chủ.
Ngày nay, ký ức ấy trở thành tài sản tinh thần chung, nhắc rằng:
• Một dân tộc mất đi ký ức bi tráng sẽ đánh mất sức mạnh tinh thần.
• Tưởng nhớ không chỉ là tiếc thương, mà còn là trách nhiệm hồi hương hài cốt, cử hành nghi lễ truyền thống và ghi danh trong lịch sử.
• Sự hy sinh của thế hệ trước là động lực cho thế hệ hôm nay trong công cuộc gìn giữ văn hóa, ngôn ngữ, bản sắc Cham.
* Hào khí soi đường cho tương lai
Người Cham hiện tại không còn cầm súng, nhưng đối diện với những thách thức khác: đồng hóa văn hóa, nguy cơ mai một ngôn ngữ, áp lực hội nhập kinh tế – xã hội. Trong bối cảnh ấy, tinh thần Fulro Cham chính là ngọn lửa nhắc nhở: sức mạnh dân tộc không nằm ở vũ khí, mà ở sự đoàn kết, bản lĩnh giữ gìn văn hóa, và ý chí tự cường trước mọi sức ép.
* Lời kết của Ban Biên Tập
Chúng tôi tin rằng, tưởng nhớ Fulro Cham không chỉ là tôn vinh quá khứ, mà còn là trách nhiệm với hiện tại và định hướng cho tương lai. Cầu mong linh hồn các chí sĩ được siêu thoát, được yên nghỉ trong vòng tay cộng đồng và tổ tiên. Và cầu mong tinh thần bất khuất của họ trở thành ngọn lửa bất diệt, soi sáng cho dân tộc Cham trên hành trình đi tới tương lai.
Hình 1. Chiến sĩ FULRO Cham tại chiến trường Campuchia. Tổ chức này chủ trương đấu tranh cho quyền tự quyết của các sắc tộc thiểu số, thực hiện chiến tranh du kích để ly khai vùng Tây Nguyên (Cao Nguyên Vijaya - Champa) khỏi lãnh thổ Việt Nam.
LINKs: Liên kết
1. Quá trình hình thành hiệu kỳ Fulro và Champa
2. Vì sao FULRO mang tên “Mặt trận giải phóng Champa” và hiệu kỳ Hồi giáo
3. Champa (ꨌꩌꨛꨩ - چمڤا) và hiệu kỳ Champa - Kauthara
4. Chính sách Tây tiến của Ngô Đình Diệm - Kauthara
6. Y Bham Enoul - Lãnh tụ mặt trận FLC Giải phóng Cao Nguyên Champa
7. Tiểu sử Po Dharma - tác giả lịch sử 33 năm cuối cùng vương quốc Champa
8. Huỳnh Ngọc Sắn: Lý tưởng và lòng trung thành dân tộc
9. Champa bảo vệ Hồi giáo (Islam) sau giai đoạn (1832-1975)
10. Kỷ niệm 66 năm Ngô Đình Diệm đàn áp BAJARAKA: (8/9/1958
11. Kỷ niệm 60 năm Mặt trận Champa-Fulro chiếm Ban Mê Thuột
12. Quốc Khánh Champa - Harei Bangsa Campa - Champa National day
Hình 2. Hiệu kỳ “Mặt trận Giải phóng Champa” (1962 - 1975). Tiếng Pháp (Front pour la libération du Champa; viết tắt FLC), là một tổ chức hoạt động tại tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và Tây Nguyên Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Y Bham Enoul và Les Kosem. Ảnh: Fulro.
Ý Nghĩa: Hiệu kỳ Champa (tiếng Chăm: Dok Champa), gồm 9 sọc đỏ và trắng xen kẽ nhau nằm ngang đại diện cho tư cách bình đẳng và bên trái có một hình chữ nhật màu trắng xanh mang trăng lưỡi liềm (Aia Bulan) và ngôi sao 5 cánh (Batuk). Ngôi sao 5 cánh đại diện cho sự thống nhất giữa các tiểu bang như Indrapura, Amaravati, Vijaya, authara và Panduranga. Lưỡi liềm đại diện cho Hồi giáo là quốc giáo của Champa; nền xanh da trời tượng trưng cho sự thống nhất của nhân dân Champa; ngôi sao và lưỡi liềm trước đó màu vàng là màu hoàng gia Champa, nhưng nay Champa không còn vua nên đổi thành màu trắng (Quốc gia Hồi giáo không còn vương).
