Kate Champa và Kartik Ấn Độ

Written by Putra Podam
In category Tin tức
Oct 12, 2025, 8:01 PM

Name: Haji.Prof.PhD.Putra Podam (Văn Ngọc Sáng)
Editor-in-Chief: Champa.one
(Trưởng Ban Biên Tập: Champa.one)
Facebook: Putra Podam
Email: [email protected]

1. Kate (Champa) và Kartik (Ấn Độ)

Kate năm 2025, không khí lễ hội Kate (Katé) náo nhiệt khắp các làng Cham tỉnh Ninh Thuận (nay Khánh Hòa) và tỉnh Bình Thuận (nay Lâm Đồng). Tín đồ Cham Ahier đi làm xa quê đang tính từng ngày để về tụ họp sum vầy cùng gia đình, các chàng trai cô gái và bao trai tài, gái sắc đang đua nhau làm đẹp, mua trang sức, may áo truyền thống Cham, cơ hội trong năm để gặp gỡ và trao duyên,… các học sinh, sinh viên mong được chính quyền tỉnh nhà quan tâm được cho nghĩ Kate 3 ngày để về tề tựu cùng với cha mẹ, ông bà, dòng họ và tổ tiên, …

|| Om namah Shivayah ||

Kate Champa năm 2025 (Tây lịch Gregorius ) được tổ chức vào Thứ 3, ngày 21/10/2025, nhằm ngày mùng 01/07 Cham lịch.

​Kate (Karti, Kartik, Kartika,... phiên âm từ tiếng Hindi thuộc Hindu Ấn giáo). 

Hình 1. Kate Champa năm 2025, ​được tổ chức vào thứ Ba, ngày 21/10/2025, nhằm ngày mùng 01/07 Cham lịch. ​Kate (Kati, Karti, Kartik, Kartika: phiên âm từ tiếng Hindi thuộc Hindu Ấn giáo). 

 

|| Om namah Shivayah ||

Kartik Ấn Độ năm 2025 (Tây lịch Gregorius ) được tổ chức vào Thứ 3, ngày 21/10/2025, nhằm mùng 01/07 Hindu lịch.

Cụ thể: Theo lịch Hindu (Panchang) năm 2082 (2025 Gregorius) như sau:

  • Tithi (ngày âm lịch): Amavasya (ngày không trăng), Krishna Paksha (nửa tối của tháng).

  • Tháng: (Tháng âm lịch): Kartika (Purnimanta) hoặc Ashwina (Amanta)

    • Theo lịch Purnimanta (kết thúc tháng vào ngày trăng tròn): Kartika (Kārttika).

    • Theo lịch Amanta (kết thúc tháng vào ngày không trăng): Ashwina (Aśvina) hoặc Kartika (tùy thuộc vào vị trí địa lý và hệ thống lịch cụ thể, tuy nhiên Amavasya này thường đánh dấu sự kết thúc của tháng Ashwina và bắt đầu tháng Kartika đối với hệ thống Amanta).

  • Năm: (Samvat): Vikrama Samvata 2082 (Kalayukta).

Hình 2. Kartik Ấn Độ năm 2025, được tổ chức lễ Diwali vào thứ Ba, ngày 21/10/2025, nhằm mùng 01/07 Hindu lịch. Tháng Kartik, người Ấn gọi là lễ hội Diwali (Lễ hội Ánh sáng), còn gọi là Lakshmi Puja (Thờ Nữ thần Lakshmi) ở nhiều vùng của Ấn Độ. Diwali là lễ hội ánh sáng lớn nhất trong năm tôn giáo Hinduism (Balamon).

Điều cần biết:

Kate của sắc tộc Cham (chính là Kate thuộc thần dân Champa thời vương quốc) được tổ chức vào thứ Ba, ngày 21/10/2025, nhằm mùng 1 tháng 7 Cham lịch, được diễn ra trùng ngày lễ hội Diwali, nhằm mùng 1 tháng Kartik (tháng 7) Hindu lịch.

Kartik của người Ấn Độ, người Ấn tổ chức lễ hội mang tên: Diwali (Lễ hội Ánh sáng) vào thứ Ba, ngày 21/10/2025, nhằm mùng 1 tháng 7 Hindu lịch, còn gọi là Lakshmi Puja (Thờ Nữ thần Lakshmi) ở nhiều vùng của Ấn Độ. Diwali là lễ hội ánh sáng lớn nhất trong năm tôn giáo Hinduism (Balamon).

Giải thích:

- Kate: của người Cham có nguồn gốc từ Kartik của Hindu (Ấn Độ).

- Kate hay Kartik: là một thuật ngữ để chỉ thứ tự tháng thứ 7 (tháng 7) theo âm lịch Hinduism.

- Puja (Pūjā): là một thuật ngữ tiếng Phạn, có nghĩa là: Sự tôn kính, cúng kính, cúng dường,... là nghi lễ cốt lõi và thiết yếu của Hindu giáo. Mục đích của Puja là thể hiện lòng tôn kính, sự tôn thờ và lòng biết ơn đối với thần linh, các vị thánh, hoặc thậm chí là một vị khách quan trọng.

- Lakshmi Puja (Worship of Goddess Lakshmi): là một nghi lễ thờ cúng cụ thể, mang ý nghĩa: Thờ cúng Nữ thần Lakshmi. Là hành động cầu xin và tri ân Nữ thần Lakshmi để được ban phước về tài lộc, thịnh vượng, hạnh phúc và sung túc trong năm mới. Nghi lễ được cử hành phổ biến nhất vào ngày thứ ba của lễ hội Diwali (Lễ hội Ánh sáng), một trong những lễ hội lớn và quan trọng nhất ở Ấn Độ.

[(Tương tự lễ Ramadan (Ramawan) của người Cham Agama Awal, theo tiếng Ả Rập để chỉ thứ tự tháng thứ 9 (tháng 9). Nghĩa là tháng 9 theo tiếng Ả Rập tên là "Ramadan". Năm nay Ramadan (Ramawan) sẽ bắt đầu vào tối thứ Ba, ngày 17 tháng 2 năm 2026. Ngày đầu tiên của việc ăn chay sẽ là thứ Tư, ngày 18 tháng 2 năm 2026. Tuy nhiên, ngày chính xác có thể thay đổi tùy thuộc vào việc nhìn thấy trăng lưỡi liềm ở từng khu vực. Ramadan năm 2026 sẽ kết thúc vào khoảng tối thứ Tư, ngày 18 tháng 3 năm 2026 hoặc thứ Năm, ngày 19 tháng 3 năm 2026.]

Các tháng theo lịch Hindu năm 2025 (The Hindu months for year 2025):

1. Chaitra (March-April)

2. Vaishakha (April-May)

3. Jyeshtha (May-June)

4. Ashadha (June-July)

5. Shravana (July-August)

6. Bhadrapada (August-September)

7. Ashwin (September-October)

8. Kartika (October-November)

9. Margashirsha (November-December)

10. Pushya (December-January)

11. Magha (January-February)

12. Phalguna (February-March)

Hình 3. Lịch âm 12 tháng của Hindu 

Hình 4. Kate Champa năm 2025, ​được tổ chức vào thứ Ba, ngày 21/10/2025, nhằm ngày mùng 01/07 Cham lịch. ​Kate (Kati, Karti, Kartik, Kartika: phiên âm từ tiếng Hindi thuộc Hindu Ấn giáo). 

Kartik Ấn Độ năm 2025, được tổ chức lễ Diwali vào thứ Ba, ngày 21/10/2025, nhằm mùng 01/07 Hindu lịch. Tháng Kartik, người Ấn gọi là lễ hội Diwali (Lễ hội Ánh sáng), còn gọi là Lakshmi Puja (Thờ Nữ thần Lakshmi).

Bài viết này của Ts.Putra Podam, nhằm giới thiệu cho giới trẻ sinh viên Cham (ꨂꨣꩃ ꨌꩌ) có hướng nghiên cứu mới, tích cực và đúng hướng về lễ Kate (Kartik) của Champa (ꨌꩌꨛꨩ ) vương quốc hay Cham Ahier ngày nay. Thay vì chúng ta cứ bám theo lối truyền thống, không luận cứ, không khoa học, luôn sao chép những kiến thức sai lệch và truyền cho nhau.

LINKs: Liên kết liên quan

Từ Diwali Ấn Độ đến Kate Champa - Phần 1