Trong thời gian gần đây, một nhóm cá nhân cực đoan đã tung ra bản kiến nghị kêu gọi Chính phủ Việt Nam công nhận “Tôn giáo Bani”. Bản kiến nghị được đính kèm danh sách chữ ký của một số chức sắc, Sư cả và tín đồ, tạo cảm giác như cả cộng đồng Bani đồng lòng đứng sau.
Tuy nhiên, khi tìm hiểu kỹ, sự thật lại hoàn toàn khác: đa số Sư cả cho biết họ bị ép buộc phải ký, thậm chí có những người không biết chữ, không hề hiểu bản kiến nghị viết gì. Điển hình như Sư cả Đàng Láo (Vĩnh Hanh) và Sư cả La Dư (Thành Tín), vốn không hề muốn tham gia nhưng vì sức ép từ nhóm khởi xướng, họ buộc phải ký để tránh mâu thuẫn trong cộng đồng.
Một số chức sắc đáng tin cậy khẳng định, việc ép ký không chỉ dừng lại ở lời vận động, mà còn đi kèm sự lôi kéo tinh vi, biến nhiều vị cao tuổi thành công cụ hợp thức hóa cho bản kiến nghị.
Đáng chú ý, trước khi soạn thảo văn bản, Thông Minh Chánh cùng Mai Quang Chiêu đã tổ chức phỏng vấn lén lúc một số chức sắc có tư tưởng cực đoan, sau đó còn chi tiền “bôi trơn”, mỗi người một triệu đồng, nhằm dựng nên bức tranh ủng hộ giả tạo.
Thông Minh Chánh – một thanh niên Cham (Chàm, Chăm) xuất thân từ thôn Phò Trì, xã Sơn Mỹ, Bình Thuận (Lâm Đồng). Không kiến thức về tôn giáo, tín ngưỡng, được xem là nhân vật trực tiếp kích động các chức sắc và Sư cả, khơi gợi tư tưởng dân tộc cực đoan để buộc họ tham gia ký kết.
Không chỉ vậy, nhóm này còn bộc lộ tham vọng khôi phục tổ chức “Hội đồng Liên Chùa Bani” – từng tồn tại dưới thời Việt Nam Cộng hòa (ở riêng khu vực Phan Rang) với màu sắc chính trị rõ rệt và đã bị giải thể sau khi chế độ cũ sụp đổ. Đây là dấu hiệu cho thấy rõ mưu đồ đưa tôn giáo vào quỹ đạo chính trị, biến niềm tin tín ngưỡng thành công cụ cho toan tính cá nhân.
Một điểm sai lệch cơ bản của bản kiến nghị là sự cố ý đánh đồng khái niệm giữa "tín ngưỡng dân gian" và "tôn giáo độc lập". Không phân biệt được khái niệm giữa "tôn giáo" và "tín ngưỡng", không phân biệt được giữa "đức tin" và "văn hóa".
Thực tế, "Bani" là thuật ngữ của Islam, "Bani" là tiếng Ả Rập, "Bani" xuất hiện trong Thiên kinh Koran, "Bani" mang nghĩa tín đồ, đạo, "Bani" còn ám chỉ cho "Thiên kinh Koran".
Tham khảo bài viết: Bani không phải tên tôn giáo "Bani" - Cham Bani nghĩa: Cham có đạo
Đối với Cham tại Bình Thuận và Ninh Thuận, thì "Bani" được nhìn nhận là tín đồ của Hồi giáo với thuật ngữ: Agama Awal hay Bani Awal (Awal: nghĩa "trước", "sớm", "đầu tiên": ghi trong Thiên kinh Koran bằng tiếng Ả Rập), có nghĩa là "Hồi giáo sớm", "Hồi giáo tiền Islam", tạm gọi "Hồi giáo dòng Awal".
Islam là duy nhất, nhưng tín đồ theo Islam ở mỗi quốc gia có thể khác nhau do đặc tính văn hóa của mỗi dân tộc khác nhau.
Islam trên thế giới có trên 73 nhánh: Hồi giáo dòng Sunni, Hồi giáo dòng Shi'a, Hồi giáo dòng Sufi, Hồi giáo dòng Hanafi, Hồi giáo dòng Abidi, Hồi giáo dòng Ash'ari, Hồi giáo dòng Maturdi, Hồi giáo dòng Ibidi,... trong đó có Hồi giáo dòng Awal (tại Champa).
Champa cổ đã tiếp nhận Islam từ thế giới Ả Rập vào thế kỷ thứ 10, Hồi giáo tiền Islam, đến thế kỷ 17 tại Champa chính thức tồn tại hai thuật ngữ tín ngưỡng, tôn giáo: "Awal" (sớm, đầu tiên: tiếng Ả Rập) và "Ahier hay Akhir" (sau, muộn: tiếng Ả Rập). Agama Awal (Bani Awal) và Agama Ahier (Bani Ahier) ở Champa vào thế kỷ thứ 17, cả hai dòng đều tôn thờ Đấng Allah.
Hình 1. Awal: Hệ phái Hồi giáo Awal. Awal nằm trong 73 nhánh, chi nhánh Islam trên thế giới.
Nếu nhóm ông Thành Phần thực sự muốn khách quan, trước khi soạn thảo kiến nghị lẽ ra phải tham khảo ý kiến của "Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani" Ninh Thuận, Bình Thuận cũng như các nhân sĩ trí thức trong cộng đồng Bani để tổ chức lấy ý kiến. Thế nhưng, thay vì lựa chọn cách làm minh bạch, Thông Minh Chánh tự đi tìm đến một số chức sắc cực đoan, vốn có tư tưởng chống đối các tổ chức tôn giáo được Nhà nước công nhận, để hợp thức hóa bản kiến nghị theo ý đồ sẵn có.
Nguy hiểm hơn, theo nhiều nguồn tin, đằng sau vụ việc này còn có sự chỉ đạo ngầm của ông Thành Phần và một số cá nhân cực đoan hải ngoại, cùng sự hỗ trợ tài chính từ các tổ chức từng dính líu đến Fulro. Những sự hậu thuẫn đó cho thấy bản kiến nghị không đơn thuần xuất phát từ nhu cầu tín ngưỡng, mà gắn liền với mưu đồ chính trị hóa, lợi dụng tôn giáo để chia rẽ cộng đồng.
Nếu “Tôn giáo Bani” được công nhận, nhóm khởi xướng sẽ có vị thế hợp pháp, dễ dàng giành quyền đại diện cộng đồng, xin đất, tiếp cận nguồn tài trợ và nâng cao tiếng nói chính trị – xã hội. Trong khi đó, tín đồ bình thường không những không được hưởng lợi mà còn bị kéo vào vòng xoáy chia rẽ và tranh chấp quyền lực. Việc công nhận Bani thành một tôn giáo độc lập chẳng những không mang lại lợi ích cho cộng đồng Cham, mà còn tiếp tay cho tư tưởng cực đoan, thương mại hóa tín ngưỡng và gây thêm gánh nặng quản lý cho Nhà nước.
Chú ý: Hiện nay, Sở Dân tộc-Tôn giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ hay Bộ Nội vụ,...chưa từng nhận một bản trình bày dự án khoa học về tôn giáo: "Bani", về lý thuyết lịch sử khoa học tôn giáo "Bani", về nguồn gốc lịch sử tôn giáo "Bani",...như: giáo lý, giáo luật, giáo chủ, và tín đồ. Những yếu tố này không chỉ định hình bản sắc riêng của mỗi tôn giáo mà còn là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển của nó qua hàng ngàn năm lịch sử.
Nhìn tổng thể, bản kiến nghị công nhận “Tôn giáo Bani”, cho thấy, người viết bản kiến nghị hoàn toàn không am hiểu, không biết, không kiến thức về sự giống và khác của một số khái niệm như: "tín ngưỡng", "tôn giáo", "mê tín dị đoan", "tín ngưỡng dân gian",... "đức tin" và "văn hóa",...
Bản kiến nghị trên, hoàn toàn không phản ánh nguyện vọng chân chính của tín đồ. Nó được dựng lên bằng chữ ký ép buộc, sự mua chuộc vật chất, cùng với sự kích động của một số cá nhân cực đoan và tham vọng khôi phục tổ chức mang màu sắc chính trị. Đây rõ ràng không phải là cơ sở chính danh để Nhà nước đưa ra quyết định hệ trọng. Đằng sau tờ đơn kiến nghị là mưu đồ chính trị hóa tôn giáo và nguy cơ chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
Hình 2. Islam và các nhánh Islam dưới lớp vỏ bọc. Ảnh: Sưu tầm.
Bản Kiến Nghị
Bản kiến nghị gồm 4 trang do nhóm ông Thành Phần gửi Bộ trưởng Dân tộc và Tôn giáo:
Hình 3. Bản kiến nghị ghi tên: Thông Minh Chánh, đề nghị Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam phải công nhận tôn giáo "Bani", một tôn giáo do tổ tiên người Cham (Chàm, Chăm) đã tạo lập từ thời ăn lông ở lổ và truyền lại cho hậu thế.
Hình 4. Thông Minh Chánh, tiếp tay cho ông Thành Phần (giáo chủ Bani) đi kiện Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, để được công nhận tôn giáo "Bani", một tôn giáo do tổ tiên người Cham (Chàm, Chăm) đã tạo lập từ thời ăn lông ở lổ và truyền lại cho nhóm ông Thành Phần.
LINKs: Liên kết
