Trong thời gian gần đây Inra Sara đưa loạt chuỗi vấn đề liên quan đến tôn giáo và kêu gọi cộng đồng Chăm CẢI CÁCH tôn giáo. Chưa một ai hiểu Inra Sara muốn cải cách vấn đề gì trong tín ngưỡng Ahier giáo. Vì Inra Sara chưa đưa ra chương trình cụ thể hay đề cương chi tiết, chưa giải thích tại sao cải cách? Và hướng giải quyết cải cách ra sao? Để Ban Phong Tục, Ban Tôn giáo, Sở Nội Vụ tham khảo trước hay để rộng đường dư luận trong cộng đồng Chăm.

Dr. Putra Podam, tên khai sinh là Văn Ngọc Sáng, tên dùng tại Malaysia: Muhammad Budi, tên dùng tại Thái Lan: Yuthana. Sinh ra tại thôn Bình Minh (Palei Aia Mamih), xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận. Là người Chăm được Pgs.Ts. Po Dharma hướng dẫn nghiên cứu sinh chuyên ngành hai Công nghệ Giáo dục tại Đại học Công nghệ - UTM - Malaysia.

Sau ngày giải phóng đất nước 1975, thống nhất nhưng lòng người chưa thống nhất, triệu người miền Nam lần lược bỏ quê hương đi tìm đất nước tự do, trong đó có Hương Trầm. Chiếc tàu đưa chúng tôi đến xứ Ấn, rồi…đến năm 1980 chúng tôi chia tay để anh được đi Paris học. Bài thơ dưới đây mô tả thời gian, không gian và sự nghiệp của cuộc đời.

Chỉ còn 3 ngày là tưởng niệm 2 năm mất Pgs.Ts. Po Dharma (1945-2019).

Nhân tưởng niệm hai năm thầy Po Dharma về với cõi vĩnh hằng, trong niềm xúc động và tiếc thương vô hạn, Putra Podam một người học trò như một người con cùng với Dominique Nguyen đã hoàn thành cuốn sách “Tài liệu Hoàng gia Champa” và hôm nay trong giờ phút thiêng liêng, Putra Po Dam thể hiện sự biết ơn, sự tưởng nhớ đến người thầy đã khuất như bậc thần linh cao quý,...và dâng lên Thầy cuốn sách “Tài liệu Hoàng gia Champa” cùng với khói hương trầm kết nối thế giới tâm linh và thực tại. Những lời khấn tha thiết của Putra Podam cùng với người thân và gia đình hy vọng sẽ được những làn khói trầm hương sẽ bay tỏa lên đến tận trời xanh và gửi gấm lòng tin đến trời đất, các bề trên, thiên thần và đến người thầy.

Từ “Bani” chỉ có nghĩa là đạo hay người Chăm nhập đạo mới (ám chỉ theo đức tin Allah), hay chỉ nhóm sắc dân Chăm tôn thờ Allah, hay đơn giản là người “Có đạo” (Ám chỉ đạo Asulam không phải đạo Balamon). Điều này cũng như người Việt gọi hai từ “Xóm đạo”, là xóm những người theo Công giáo, chứ không phải người theo Phật giáo, Hòa Hảo hay Cao Đài,… Một số người Chăm tại Ninh Thuận thường hiểu lầm “Bani” là đạo tên Bani. “Chăm Bani” là người Chăm theo đạo Bani. Đây là cách hiểu sai, không đúng hay không chính xác. Vì trên thế giới không có đạo nào tên Bani.

Hiểu và sử dụng đúng tên tôn giáo rất quan trọng, vì tôn giáo chi phối sâu sắc đời sống xã hội của người Chăm. Tôn giáo gắn chặt với quá trình phát triển lịch sử của dân tộc Chăm. Vấn đề tôn giáo của người Chăm gắn liền với vấn đề dân tộc và có mối quan hệ với sự phát triển của các tôn giáo trên thế giới đặc biệt là thế giới Hồi giáo và thế giới Melayu. Do đó Hồi giáo của người Chăm ngày nay cũng có ảnh hưởng và chịu sự tác động từ thế giới bên ngoài.

Tín đồ Bani theo tôn giáo Hồi giáo Bani (Hồi giáo dòng Bani hay Hồi giáo Champa), đây là Hồi giáo ảnh hưởng tính bản địa Champa. Khác với tín đồ Bani (Quốc tế: Muslim) ở Nam Bộ theo Hồi giáo Islam (Hồi giáo chính thống) là Hồi giáo hoàn thiện dần Thiên kinh Koran. Cả hai nhánh đều thuộc Hồi giáo (Islam), vì cùng giáo chủ (nabi Muhammad), cùng thờ Đấng Tối cao Allah, và dùng thiên kinh Koran (Quran).

Tại đại hội ba nhiệm kỳ đã qua, các đại biểu đã thảo luận góp ý và thống nhất tên gọi “Hồi giáo Bani” là hệ phái Hồi giáo dòng Bani (Hồi giáo Champa) của người Chăm ở Việt Nam có nguồn gốc từ Asulam (tiếng Ả Rập: Islam; tiếng Việt: Hồi giáo) đã tồn tại gần 1000 năm, cũng như phương hướng, nhiệm vụ và quy chế về tổ chức hoạt động của Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani trong tỉnh. Theo đó, Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani là một tổ chức của Hồi giáo Bani được thành lập theo nguyện vọng của các chức sắc, tín đồ Bani trong tỉnh và được sự chấp thuận của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bani Ninh thuận được thành lập theo Quyết định công nhận số: 4106/QĐ-UBND ngày 01 tháng 10 năm 2007 của UBND Tỉnh Ninh thuận về việc công nhận thành phần nhân sự Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bàni tỉnh Ninh Thuận nhiệm kỳ I (2007 - 2010). Lần đầu tiên trong lịch sử Việt nam, một tôn giáo Chăm được nhà nước Việt nam chính thức thừa nhận theo Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo ngày 18 tháng 6 năm 2004. Cộng đồng người Chăm Hồi giáo Bani luôn cảm ơn Đảng và Nhà nước đã có chính sách đúng đắn kịp thời phù hợp nguyện vọng của đồng bào.