Bài viết của tác giả: Trung Văn

Đăng trên: CỘNG ĐỒNG CHĂM VIỆT NAM - 6 June at 23:21

Xem nội dung đăng bên dưới bài Phản biện.

-----***-----

Mục 1: Tác giả cho rằng, tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" đã được Nhà nước công nhận từ lâu.

 

Phản biện Mục 1: Theo Putra Podam, tác giả bài viết đã SAI ngay từ đầu khi cho rằng cụm từ: "Hồi giáo Bà Ni" đã được Nhà nước công nhận từ lâu?

Theo Putra Podam cho rằng, tên gọi "Hồi giáo Bà Ni", chỉ là một cụm từ xuất hiện trong tên tổ chức: "Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bà Ni".

Trên Danh mục tôn giáo của Ban Tôn Chính Phủ không tồn tại tên tôn giáo: "Hồi giáo Bà Ni".

Theo khoa học lịch sử tôn giáo của Champa vương quốc thì chưa bao giờ tồn tại một cái tên gọi là tôn giáo "Hồi giáo Bà Ni" tính từ thế kỷ 10, khi Islam đã được du nhập vào Champa từ thế giới Ả Rập và thế giới Melayu.

 

Danh mục Tôn giáo của Ban Tôn giáo Chính phủ như sau:

Danh mục các tổ chức tôn giáo, tổ chức được cấp chứng nhận ĐKHĐTG.

Theo công văn Số: 6955/BNV-TGCP, ngày 28/12/2020 về danh mục các tổ chức tôn giáo, tổ chức được cấp chứng nhận ĐKHĐTG. Tại Việt Nam có 36 tổ chức tôn giáo (thuộc 16 tôn giáo). Tại Mục 6, tôn giáo: Hồi giáo, bao gồm 7 tổ chức tôn giáo, như:

1. Ban Đại diện Cộng đồng Hồi giáo TP. Hồ Chí Minh (Hồi giáo),

2. Cộng đồng Hồi giáo (Islam) tỉnh An Giang (Hồi giáo),

3. Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bàni tỉnh Ninh Thuận (Hồi giáo),

4. Cộng đồng Hồi giáo (Islam) tỉnh Tây Ninh (Hồi giáo),

5. Ban Đại diện Cộng đồng Hồi giáo (Islam) tỉnh Ninh Thuận (Hồi giáo),

6. Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bàni tỉnh Bình Thuận (Hồi giáo),

7. Ban Quản trị thánh đường Al-Noor Hà Nội.

Hình 1. Theo Công văn số: 6955/BNV-TGCP ngày 28/12/2020 của Bộ Nội vụ, số thứ tự (6) là tôn giáo Hồi giáo, gồm có 7 tổ chức tôn giáo.

Danh mục tôn giáo và tổ chức tôn giáo dưới đây: Danh mục tôn giáo và tổ chức tôn giáo Việt Nam

 

Tiểu luận 1: Cộng đồng Cham tại Bình Thuận và Ninh Thuận, hiện nay đang đấu võ mồm để bảo cái gọi là tôn giáo: "Hồi giáo Bà Ni" hay tôn giáo: "Bà Ni",... Đây chỉ là một trò hề mà cộng đồng Cham đang nhảy nhót, chia rẽ nội bộ và mất đoàn kết. Thực tế, Champa vương quốc cũng như sắc tộc Cham trong lịch sử chưa từng tồn tại hai tên gọi tôn giáo trên.

 

-----***-----

Tác giả: "...Hội đồng Sư cả (HĐSC) – cơ quan đại diện hợp pháp của cộng đồng – và đa số tín đồ Chăm Bà Ni không tự nhận mình thuộc Hồi giáo Islam..."

 

Phản biện: Tác giả tự phán dòng trên là hoàn toàn không có minh chứng, tác giả đang tự suy diễn mà thôi. Bởi vì thuật ngữ "Bani" là tiếng Ả Rập dùng để chỉ tín đồ Muslim liên quan đến tôn giáo Islam. Trên thế giới chưa từng tồn tại tên tôn giáo:"Hồi giáo Bani" hay "Hồi giáo Islam". Mà tên gọi "Hồi giáo Bani" hay "Hồi giáo Islam" chỉ là một cụm từ trong tên tổ chức, nhằm để phân biệt giữa nhánh này với nhánh khác mà thôi.

---

Tác giả: "...Ngược lại, cộng đồng Hồi giáo chính thống cũng không công nhận Bà Ni là một hệ phái của họ. Điều này cho thấy tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" không đồng nghĩa với việc xác nhận thuộc hệ thống tôn giáo Islam."

Tác giả nêu gồm 2 ý chính như sau:

a. Tác giả dùng cụm từ "...cộng đồng Hồi giáo chính thống không công nhận Bà Ni là một hệ phái.."

b. Tác giả tự kết luận: "...Điều này cho thấy tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" không đồng nghĩa với việc xác nhận thuộc hệ thống tôn giáo Islam."

 

Phản biện: Theo Putra Podam, một lần nữa khẳng định, tác giả bài viết hoàn toàn chưa hiểu gì về tôn giáo trên thế giới nói chung và tôn giáo tại tại Champa nói riêng và những thuật ngữ liên quan đến tôn giáo.

- Tác giả chưa hiểu thuật ngữ "Bani" (Bà Ni) là gì. Bani là một Danh xưng có trong Thiên kinh Koran, Surah Al-Baqarah câu 40 Allah phán gọi sắc dân Israel rằng:

يبنى إسرءيل   (Ya Bani Israel - Hỡi sắc dân Israel!).

 - Bani dùng để chỉ sắc dân theo Islam như: Bani Israel (sắc dân Do Thái theo Islam), Bani Cham (sắc dân Cham theo đạo mới, đạo Islam).

- Bani là “đạo” thường dùng để chỉ người mới nhập đạo, người có đạo, hay người có đức tin với thượng đế Allah.

- Bani: trong tiếng Ả Rập dùng để chỉ tín đồ theo đạo thờ thượng đế Allah.

- Theo R.P Durrand (1903), tên gọi Bani là phiên âm theo từ gốc Ả Rập “Beni”, có nghĩa là những “đứa con”.

- Theo E. Aymonier & A. Cabaton (1906), thì Bani “بَانِي hay بني” tiếng Ả Rập nghĩa là “con cháu”, nghĩa theo tôn giáo là “Hồi giáo”. Ngoài ra tự điển còn định nghĩa:

   + Bani Adam: Islam (Hồi giáo),

   + Bani Nabi: Islam (Hồi giáo),

   + Bani Ibrahim: Islam (Hồi giáo),

   + Bani Muhhamad: Hồi giáo

   + Banī Java: Hồi giáo của người Mã Lai.

   + Cham Bani, Bani Cham: Người Cham theo đạo (Awal - Islam - Hồi giáo).

---

Mục a). Tác giả phán: "...cộng đồng Hồi giáo chính thống không công nhận Bà Ni là một hệ phái.."

 

Phản biện ý 1: Rõ khổ, tác giả hoàn toàn không hiểu thế nào là "Hồi giáo chính thống"?

Khái niệm Islam chính thống giáo là những gì thuộc giáo lý như (Thiên kinh Koran, Hadith, ...), còn tín đồ hay người theo Islam cũng như các nhánh, các hệ phái, các chi phái...là họ đang bám vào giáo lý Islam để dần dần hoàn thiện sự chính thống giáo một cách trọn vẹn.

Ở Kelantan-Malaysia vào đầu thế kỷ 20, phụ nữ vẫn chỉ che đến phần ngực phía dưới và lộ nguyên phần ngực phía trên và đôi vai như người Thái, trái hẳn với luật Islam phụ nữ phải che kín.

Các vùng như Kelantan, Terengganu, Kedah,…cúng các lễ tục Mak Yong (cúng cho người bệnh) như Raja Praong, cúng bảy công chúa con của thần biển, cúng thần Yang trong lễ cắt bao quy đầu, cúng thần yang trong lễ tục thả Diều, cúng sức khỏe, bói toán, chữa bệnh dùng bùa phép ma thuật, …

Đến 1950, khi đảng Hồi giáo Liên Malaysia (PMIP; sau là PAS) lên nắm quyền thì Islam tại Malaysia được loại bỏ dần những tín ngưỡng ảnh hưởng thần linh (yang thần) bởi chính quyền đã dùng vũ lực dẹp bỏ các lễ tục hay tín ngưỡng trên.

Từ đó Islam tại Malaysia được hoàn thiện dần như Islam chính thống giáo. Tuy nhiên, hiện nay ở một số nơi hẻo lánh thuộc hải đảo xa xôi Indonesia, Malaysia, các tín đồ Islam vẫn còn thực hiện một số lễ tục truyền thống như cúng thần sông, thần núi, cúng tổ tiên (Muk-kei), …dưới hình thức khác hay dưới vỏ bọc của Islam.

---

Tác giả nêu: "...cộng đồng Hồi giáo chính thống không công nhận Bà Ni là một hệ phái.."

 

Phản biện ý 2: Tác giả nêu: "...Hồi giáo Chính thống..."? 

Putra xin hỏi tác giả, tín đồ Islam tại hai tỉnh Ninh Thuận và tỉnh Bình Thuận được gọi là Chính thống chưa? Thuật ngữ Chính thống được tác giả hiểu như thế nào? Hội đồng nào trên thế giới đứng ra công nhận Islam nhánh này là chính thống? còn Islam nhánh kia, chi nhánh nọ là chưa chính thống?

Như Putra đã trình bày ở trên: Khái niệm Islam chính thống giáo là những gì thuộc giáo lý như (Thiên kinh Koran, Hadith, ...), còn tín đồ hay người theo Islam cũng như các nhánh, các hệ phái, các chi phái...là họ đang bám vào giáo lý Islam để dần dần hoàn thiện sự chính thống giáo một cách trọn vẹn.

===> Hiện nay, Chưa thể gọi, phái, chi phái, nhánh hay chi nhánh,...này hay kia ...là Chính thống hay chưa Chính thống?

Xem Hình 2 dưới đây, Islam có 73 phái, nhánh, chi nhánh như: Sunni, Sufi, Shia, Hanafi, Maliki, Wahabi, AWAL,... thử hỏi nhánh nào là Chính thống?

Putra trả lời: KHÔNG nhánh hay chi nhánh nào được gọi là Chính Thống. Nghĩa là Không có tín đồ Bani (Muslim) của bất cứ nước nào được gọi là Chính thống cả? Bởi vì:

ISLAM: Là 1 (một)

KORAN: Là 1 (một), là Kim chỉ nam

Hệ phái, nhánh, chi nhánh của mỗi nước là KHÁC nhau, tùy thuộc vào văn hóa dân gian, văn hóa bản địa, tín ngưỡng của mỗi dân tộc hay của mỗi quốc gia.

Hệ phái, nhánh, chi nhánh của mỗi nước tùy thuộc vào văn hóa dân gian, văn hóa bản địa, tín ngưỡng của mỗi dân tộc hay của mỗi quốc gia đang thực hành BÁM SÁT vào Thiên kinh Koran để hoàn thiện dần.

 

Để hiểu thêm chi tiết Awal, hãy tham khảo bài viết: Giáo sĩ Acar là hệ thống AWAL (dòng Hồi giáo tại Champa).

Hình 2. AWAL:  hệ phái Hồi giáo Champa. Awal nằm trong 73 nhánh, chi nhánh Islam trên thế giới.

 

Tiểu luận 2: Cộng đồng Cham tại Bình Thuận và Ninh Thuận, hiện nay chưa nhận định rõ vấn đề. Chưa hiểu thuật ngữ Bani, Awal, Ahier-Akhir (tiếng Ả Rập), cũng như các thuật ngữ tương đồng khác như: Agama, Bani, Relligion, Zōngjiào, Tôn giáo,...Nhiều tín đồ chưa hiểu được Danh mục Tôn giáo, và tên Tổ chức. Chưa hiểu được sự khác nhau giữa Tôn giáo và Tín ngưỡng, sự khác nhau giữa Đức tin và Văn hóa. Do đó, dẫn đến sự tranh luận một cách vô bổ.

Hơn nữa, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng chỉ nói chung chung, bởi Khó nói

 

-----***-----

Putra Podam, chỉ xin Phản biện Mục 1 của bài viết. 

Phần còn lại của bài viết, nếu có thời gian sẽ phản biện sau.

 

LINK: LIÊN KẾT LIÊN QUAN

1. Lý giải tôn giáo: Awal (Hồi giáo Awal) và từ Bani

2. Tôn giáo dân tộc Chăm: "Danh bất chính - Ngôn bất thuận"

3. Đổi tên "Hồi giáo Bani" thành "Hồi giáo Awal" trong tên tổ chức …

1. Đổi tên "Hồi giáo Bani" thành "Hồi giáo Awal" trong tên tổ chức tôn giáo của Chăm Bani. https://kauthara.org/article/601 

2. Tham khảo chứng minh nhân dân tôn giáo: Hồi giáo. https://kauthara.org/article/320

3. Bình Thuận: Dân tộc Chăm không đồng ý từ “Bàni” trong cụm từ: Hồi giáo (Bàni). https://kauthara.org/article/600

4. Bình Thuận: Chăm Bani không đồng thuận từ "Tết" trong cụm từ "Tết  Ramưwan".  https://kauthara.org/article/599

5. Giáo sĩ Acar là hệ thống AWAL (dòng Hồi giáo tại Champa). https://kauthara.org/article/598

6. Chăm Bani (Chăm có đạo), Awal (Hồi giáo dòng Awal tại Champa). https://kauthara.org/article/597

7. Awal và lịch sử Islam tại Champa. https://kauthara.org/article/395

8. Awal: Hệ phái Hồi giáo Champa. https://kauthara.org/article/536

9. Agama Awal: hệ phái Islam Champa thuộc dòng Sunni. https://kauthara.org/article/535

10. Bani không phải đạo tên "Bani". https://kauthara.org/article/497

11. Ts. Putra Podam phản biện: Inrasara tuyên bố Bani không thực hiện 5 trụ cột Hồi giáo - Trụ cột 2 (SALAT). https://kauthara.org/article/581

12. Người Chăm quan tâm công văn 520/BNV-TGCP của Bộ Nội vụ. https://kauthara.org/article/592

13. Bộ trưởng Bộ Nội vụ trả lời cho cử tri người Chăm về tên gọi tôn giáo. https://kauthara.org/article/587

14. Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Hồi giáo là Danh mục tôn giáo Chăm theo Awal. https://kauthara.org/article/552

15. Thư kiến nghị: Giải pháp giải quyết vấn đề tôn giáo ở người Chăm. https://kauthara.org/article/543

16. Giải quyết: Cái gọi là tôn giáo Bani. https://kauthara.org/article/542

17. Tham mưu: Tự điển Chăm định nghĩa Bani = Islam = Hồi giáo = Bani Awal = Agama Awal. https://kauthara.org/article/509

18. Tôn giáo Chăm: Thuận Thiên giả tồn - nghịch Thiên giả vong. https://kauthara.org/article/508

19. Thượng đế Allah hiện hữu khắp làng Chăm Bani ở Champa. https://kauthara.org/article/499

20. Vua Po Rome không phải giáo chủ tôn giáo Chăm. https://kauthara.org/article/419

 

 

-----***-----

THAM KHẢO NỘI DUNG BÀI VIẾT CỦA TÁC GIẢ

Cộng đồng Chăm Bà Ni ở Ninh Thuận và Bình Thuận những năm gần đây xuất hiện tranh luận liên quan đến tên gọi tôn giáo. Một bên đề nghị thay đổi từ "Hồi giáo Bà Ni" thành "Tôn giáo Bà Ni" để tách biệt hoàn toàn với Hồi giáo (Islam), trong khi bên kia lại muốn điều chỉnh theo hướng Hồi giáo chính thống. Cuộc tranh cãi này không chỉ diễn ra trong đời sống tôn giáo mà còn bùng nổ trên mạng xã hội, gây ra những xung đột không đáng có.

1. Tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" đã được Nhà nước công nhận từ lâu

Trước khi xảy ra tranh cãi, danh xưng "Hồi giáo Bà Ni" đã được sử dụng chính thức trong các văn bản pháp lý của Nhà nước. Việc lựa chọn tên gọi này chắc chắn đã trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, cân nhắc giữa yếu tố lịch sử và đặc trưng văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng Chăm.

Đáng chú ý, Hội đồng Sư cả (HĐSC) – cơ quan đại diện hợp pháp của cộng đồng – và đa số tín đồ Chăm Bà Ni không tự nhận mình thuộc Hồi giáo Islam. Ngược lại, cộng đồng Hồi giáo chính thống cũng không công nhận Bà Ni là một hệ phái của họ. Điều này cho thấy tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" không đồng nghĩa với việc xác nhận thuộc hệ thống tôn giáo Islam.

2. Nghi lễ Chăm Bà Ni có liên hệ với Hồi giáo, nhưng không đồng nhất

Các nghi thức trong tháng Ramuwan, kinh văn do các Po Acar sử dụng, đều có nguồn gốc từ kinh Quran, nhưng đã được biến đổi phù hợp với văn hóa bản địa. Ví dụ, kinh Quran của người Chăm Bà Ni tuy bắt nguồn từ kinh Quran nhưng đã được điều chỉnh theo ngôn ngữ, tín ngưỡng địa phương.

Việc giữ tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" không có nghĩa là chấp nhận toàn bộ giáo lý Hồi giáo chính thống, mà chỉ phản ánh một phần nguồn gốc lịch sử.

3. Hai phe tranh cãi đều có lập luận cực đoan

Phe muốn bỏ chữ "Hồi giáo" để tách biệt hoàn toàn khỏi Islam đã bỏ qua yếu tố lịch sử trong nghi lễ Chăm Bà Ni. Trong khi đó, phe muốn điều chỉnh theo Hồi giáo chính thống lại phủ nhận tính độc lập trong tín ngưỡng và phong tục của người Chăm Bà Ni.

Cả hai phe đều không tôn trọng quyết định của HĐSC – cơ quan đại diện hợp pháp cho cộng đồng. Thay vì đối thoại xây dựng, một số thành viên của hai nhóm đã công kích nhau trên mạng xã hội, thậm chí vi phạm pháp luật khi đăng tải thông tin gây chia rẽ.

4. Lập luận "Hồi giáo Bà Ni là từ bỏ nghi lễ truyền thống" – Một quan niệm sai lầm

Một số người phản đối cho rằng việc giữ tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" sẽ khiến cộng đồng dần bị Islam hóa và mất đi bản sắc. Tuy nhiên, thực tế hoàn toàn ngược lại:

HĐSC chưa bao giờ yêu cầu bỏ nghi lễ truyền thống: Các lễ hội như Ramuwan, Rija Nưgar, Mbeng Muk Kei, v.v vẫn được bảo tồn và duy trì đầy đủ cho tới ngày nay.

Nghi vấn hợp lý: "Những người phản đối có thể chỉ ra được trường hợp cụ thể nào mà HĐSC buộc tín đồ phải từ bỏ nghi lễ Bà Ni để theo giáo lý Islam chưa?" Nếu không có bằng chứng, đây chỉ là sự suy diễn gây chia rẽ.

Động cơ đằng sau luận điểm này: Một bộ phận có thể chịu ảnh hưởng từ cộng đồng Hồi giáo chính thống hoặc hiểu sai lịch sử, dẫn đến phản ứng thái quá.

5. Phe ủng hộ bỏ chữ 'Hồi giáo' đã đưa ra nhiều bài viết dẫn chứng các tiêu chuẩn của Hồi giáo chính thống (như 5 trụ cột Islam, 6 tín điều Iman) để khẳng định Bà Ni không phải là Hồi giáo. Tuy nhiên, họ đã hiểu sai bản chất vấn đề: 'Hồi giáo Bà Ni' không phải là Hồi giáo chính thống, mà là một tôn giáo độc lập có nguồn gốc lịch sử từ văn hóa Chăm và chịu ảnh hưởng một phần từ đạo Islam. Việc áp dụng tiêu chuẩn của Hồi giáo chính thống để phản bác tên gọi 'Hồi giáo Bà Ni' này là vô nghĩa. Hay nói đơn giản họ dùng tiêu chuẩn Islam để phủ nhận tên gọi Hồi giáo Bà Ni, nhưng Hồi giáo Bà Ni vốn không tuân theo những tiêu chuẩn đó từ đầu → Lập luận bị sai cơ sở. Cần nhấn mạnh rằng tên gọi không đồng nghĩa với việc thuộc hệ thống Islam, mà chỉ phản ánh quá trình giao thoa văn hóa.

Cần nhấn mạnh rằng tên gọi không đồng nghĩa với việc thuộc hệ thống Islam, mà chỉ phản ánh quá trình giao thoa văn hóa.

6. Kết luận: Đoàn kết để bảo tồn bản sắc

Tên gọi "Hồi giáo Bà Ni" là sự cân bằng giữa nguồn gốc lịch sử và bản sắc riêng của người Chăm. Thay vì tranh cãi về danh xưng, cộng đồng nên tập trung vào việc bảo tồn các giá trị văn hóa đang tồn tại khách quan.

Nhà nước và HĐSC luôn coi Bà Ni là một tôn giáo độc lập, dù tên gọi có yếu tố nguồn gốc. Người ngoài cuộc cần tìm hiểu kỹ trước khi đưa ra nhận định, tránh để các nhóm cực đoan lợi dụng gây chia rẽ. Đoàn kết và tôn trọng quyết định của HĐSC chính là cách để cộng đồng Chăm Bà Ni phát triển bền vững.

Bài viết kêu gọi:

Tôn trọng quyết định của HĐSC và Nhà nước.

Ngừng ngay các tranh cãi cực đoan trên mạng xã hội.

Tập trung bảo tồn nghi lễ truyền thống thay vì xung đột về tên gọi.